TSF Sci-Fi / Hi-Tech

[asymptote]

Arkadaşların bu soruya verecekleri cevabı da merak ediyorum. Bu yüzden dilersen buraya hemen yazmayalım. Sen özel mesaj kutunu bi kontrol et istersen..

[Miriel]

Arkadaşların bu soruya verecekleri cevabı da merak ediyorum. Bu yüzden dilersen buraya hemen yazmayalım. Sen özel mesaj kutunu bi kontrol et istersen..

Tamam ağabey, bekleyelim farklı fikirleri

[altanos]

Cengiz hocam yine salmışsın zehri zihinlere

[ZubFB]

Donardı

[asymptote]

kaynayıp aniden buharlaşır diyorum

Donardı

Yanıt: Her ikisi de.. Ama hangisi daha önce? Buna bir bakalım:

Bildiğiniz gibi saf bir maddenin faz değiştiren hal değişimleri (kaynama, yoğuşma, donma vs.) iki parametreye bağlıdır. Nedir peki bunlar? Sıcaklık ve basınç elbette. Sıcaklık ve basınç durumuna göre bir saf madde katı, sıvı, buhar fazlarında olabileceği gibi katı+sıvı, katı+buhar, sıvı+buhar, katı+sıvı+buhar(üçlü nokta) denge hallerinde de bulunabilir. Aşağıdaki grafik saf su için faz diyagramını veriyor: (yatay eksen sıcaklık, dikey eksen basınç değişkenleri)


Uzayda basınç mutlak sıfır kabul edilir, sıcaklık da yaklaşık 3 Kelvindir. Faz diyagramında bu nokta katı yani ice (buz) bölgesidir. Fakat burada normal atmosfer basıncında ve sıvı bölgesine karşılık gelen bir sıcaklıkta olan bir su kütlesinin katı fazına geçerken izlediği hal değişimi eğrisi (yolu) ne şekilde olmaktadır? Bu soruyu sormalıyız. Saf su için olan faz diyagramına tekrar bi göz atalım:


Atmosferdeki bir bardak suyun (1 noktası) uzaydaki hale (2 noktası) geçişi turuncu okları mı yoksa mavi okları izleyerek mi gerçekleşir? Sıcaklık farkı ne kadar yüksek olursa olsun bir sistemin termal dengeye ulaşması zaman alır. Dolayısıyla basınç düşüşü etkisini çok daha hızlı hissettirecektir ve hal değişiminin izlediği yol turuncu oklarla gösterildiği şekilde olacaktır. Bu da suyun önce hızlı bir şekilde buhar fazına geçeceği ve buhar fazındaki suyun daha sonra aniden katılaşacağı (süblimleşeceği) anlamına gelmektedir.

Ekstrem bir koşul olarak suyun buhar fazından önce katı fazına geçmesi, sonra katı fazından buhar fazına süblimleşmesi ve sonra tekrar buhar fazından katı fazına geçmesi (desublimation) de mümkündür. Nasıl mı? Şekilde şekile soktuğumuz faz diyagramına bir kez daha bakalım:


Burada görüldüğü gibi su çok yüksek bir basınçta (örneğin suyun kritik noktasına karşılık gelen 22 mega pascal basınçta) yaklaşık eksi 2 derecede sıvı fazındadır (1 noktası). Bu sıcaklık ve basınçtaki suyu aniden uzay ortamıyla buluşturursak 3 defa faz değişimine uğrar. Bu sefer beyaz davşanı değil de kırmızı okları takip edelim ve bizi hangi aşamalardan geçireceğine bir bakalım:

Sırayla;
1- Sıvı fazından katı fazına bir hal değişimi gerçekleşir
2- Katı fazından buhar fazına süblimleşme gerçekleşir
3- Buhar fazından tekrar katı fazına süblimleşir (desublimation-bunun için türkçe bir ifade yok ne yazık ki..)
Bütün bunlar o kadar hızlı gerçekleşir ki gerçekte hiçbir şey fark edemeyiz. Sonunda göreceğimiz havada asılı buz kristalleri olacaktır..

Tuhaf değil mi? Şu evrende ne tuhaflıklar var...
Arkadaşlar bu soruyu bir yerden aşırdığımı itiraf etmeliyim. Benim burada anlattığımdan çok daha açıklayıcı ve ayrıntılı (ama ingilizce) bir anlatım için aşağıdaki linke click yapabilirsiniz:
https://medium.com/p/92a98a3f3a37

[Miriel]

Ağabey tam YGS sorusu yanıltıcı ve düşündürücü , eski sayısalcılardan biri olarak ilk aşamayı bilmeme sevindim ama devamını düşünmemiştim açıkçası.

Link için teşekkürler, biraz fizik tekrar ettirdi biraz da İngilizce çalıştırdı.

[asymptote]

Zihni zorlamak iyidir Miriel.. İlk aşamayı bildiğin için doğru cevap verdiğini kabul ediyorum, zira sonraki aşamalar biraz YGS üstü..

[Miriel]

Zihni zorlamak iyidir Miriel.. İlk aşamayı bildiğin için doğru cevap verdiğini kabul ediyorum, zira sonraki aşamalar biraz YGS üstü..

Neden bilmiyorum direk tek aşama düşündüm sonrasını düşünseydim bilebilirdim. Bu grafikler YGS de gösteriliyor, tabii bu kadar değil sadece hangi bölgede hangi fazda olduğunu öğretiyorlar.

Ilk aşamadaki(YGS) feni ne kadar seviyorsam ikinci aşamayı(LYS) bir o kadar sevmiyorum. Hala kendimi çözebilmiş değilim.

Bu arada desüblimleşme diye bir terim var diye biliyorum, dershanede geçmişti.