Acaba g羹n i癟inde ka癟 kez saatimize bak覺yoruz? Zaman覺 繹renmek i癟in bir an, yada yeni al覺nm覺 olan覺na hevesle sevgilinin y羹z羹ne bakar gibi uzun uzun... 襤te basit癟e, bakmakla seyretmek aras覺ndaki fark. Sorumun cevab覺n覺 ben de bilmiyorum, saymad覺m fakat her ne i癟in olursa olsun bakmak ya da seyretmek farketmez, bir eye mutlak ihtiya癟 vard覺r; G繹z ! Pahal覺 yada ucuz olsun, g繹z羹n羹z yoksa saat ie yaramaz.
Peki hi癟 k繹r saat ustas覺 g繹rd羹n羹z m羹? Hi癟 sanm覺yorum.
Daha bug羹n forumda da bahsi ge癟mi bir saatimi tamir i癟in bir ustaya b覺rakt覺m. Meslei saat tamircilii olmayan arkadalar, balans覺n 羹zerindeki incablock ta覺 ve dier par癟alar覺 g繹rd羹m. Ta dedii 癟ak覺l ta覺 deil. 4 parmak uzaktan zor se癟iyorum, minicik pembe bir ey. G繹zlerimde bozukluk yok 羹k羹r, lakin el insaf, g繹z羹n bile zor se癟tii par癟alarla saatlerce ura覺l覺yor, onlarca, y羹zlerce par癟a da覺t覺l覺p tekrar tam覺 tam覺na yerli yerine oturtuluyor. ok ciddi s繹yl羹yorum bu i adam覺n g繹z羹n羹 acayip yorar.
Pil ve tamir konusundan a癟覺lm覺t覺, pili ucuz olsun, 10 sene gitsin, vs. vs. Spesifik ve 繹zel olmayan, Casio 10 y覺l garantili versiyon saatler hari癟, arj olmadan 10+1 senenin 羹zerinde dayanabilen normal saat pili varsa m羹teri bulsun getirsin d羹kkandan beendii saati hediye edin. Paras覺n覺 ben g繹ndereceim. 5 TL'lik saatlerden al覺r takar elbette keyif onun deil mi, 2 hafta i癟inde de saatte oksitlenme balar, dikkat etmezse iyi olan覺 tetanoz kapar veya envai cilt hastal覺覺ndan birini beenir. Sonra 5 liral覺k saat y羹z羹nden onun bir ka癟 y羹z kat覺n覺 doktora, hastaneye, ilaca harcar, urat覺覺, 癟ektii elem de yan覺na k璽r kal覺r. Ama sonras覺nda iyi bir saat almaya kalksa bile paras覺ndan 繹t羹r羹 eli s覺zlar sivri zekal覺n覺n.
Hemen hemen t羹m saatlerin arkas覺nda yazar: "Stainless Steel". akma olanlar覺 ge癟iyorum; adamlar s羹s diye yazm覺yorlar o yaz覺y覺. Ya da titanyum arka kapak, kaliteli tam titanyum saati sadece hafif olsun diye yapm覺yorlar. B羹t羹n cerrahi/medikal 羹r羹nler 癟ok kaliteli 癟elikten ya da daha 癟elikten daha kaliteli cevherden imal edilir ve tonla testten standart onay覺ndan ge癟er. Neden acaba?
in 羹retimde bir 癟ok pazar覺 eline ge癟irmi durumda. Bu bilinen ger癟ek. Forumdan giden arkadalar mutlaka kat覺lacaklard覺r hava kirlilii, 癟evre kirlilii, trafik kirlilii, kalabal覺k, pislik i癟indedir bir 癟ok ehri. Hele de b羹y羹kehirlerinin kenar mahalleleri, sanayi b繹lgeleri. Tamam her eyi 羹retiyorlar, her eyin sahtesini 羹retiyorlar da, ne din iman ne etik deer tan覺yorlar bu 癟ekik g繹zl羹 herifler. ok abes 繹rnek olacak belki ama belirtmek zorunday覺m (aff覺n覺za s覺覺narak) yahu kullan覺lm覺 prezervatiften bebek emzii 羹retip bat覺 羹lkelerine ihra癟 ediyor bunlar. Zehirli boya i癟eren oyuncaklar, a覺r metal i癟erikli boyal覺 tekstil 羹r羹nleri yap覺p bas覺yorlar ortal覺a. Saatin, tekstilin, kozmetiin, envai 癟eit 羹r羹n羹n kral覺n覺 羹retse ne olur bunlar覺n 羹rettiinden. Fason yapt覺klar覺 teknoloji 羹r羹nleri ise baz覺 m羹teri firmalar taraf覺ndan denetleniyor da 繹yle biraz adama benziyor.
Allahtan saat sekt繹r羹 襤svi癟re (ya da Avrupa 羹lkeleri diyeyim) ve biraz da Japonlar覺n elinde. clk'ya can-覺 g繹n羹lden kat覺l覺yorum;
Kimse beni yanlis anlamasin ama pil degisim fiyatina itiraz eden yada bakim masrafina karsi kustahca tepki veren insanlar saat takmasin. Takacaklarsa da dediginiz gibi 5 liralik saatleri taksinlar. Cunku bu insanlar yasam kalitesi, mantigi ve felsefesi olarak hayatlarini 5 paralik yasiyorlar. Bilmem anlatabildim mi?
Diger taraftan bizlere dusen gorev, saat kavraminin bir kultur oldugunu, zevklerimizin ve secimlerimizin hatta kimi zaman kisiliklerimizin bir gostergesi oldugunu insanlara anlatmak lazim. Saat sadece zamani gosteren bir alet olarak aliniyorsa zaten bugun bir saate ihtiyacimiz yok. Nereye baksak bir saat.... Cep telefonu, firin, micro dalga, tren istasyonu, hatta e-5 uzerinde bile.
Deerli ustalar, haddimize d羹mez ama, nacizane fikrim; ucuz pil mi istiyor, tak覺n g繹nderin, iyisi mi olsun diyor hay hay iyisi, yok ben 5 lira pile vereceime saati deitiririm mi diyor, hadi selametle. (2 ay 繹nce g繹z羹mle g繹rd羹m adam 癟覺kt覺 gitti d羹kkandan). Amaaa, ilgi g繹sterip sorarsa sen ne dersin usta? diye anlatmak farz olur. Zaten kar覺nda dinleyen olmad覺ktan sonra anlatsan覺z ne anlatmasan覺z ne?
"
Pahal覺ysa vard覺r bir hikmeti ucuzsa vard覺r bir illeti." Bunun anlam覺n覺 zaman i癟inde 繹renir insanlar, kimini ac覺lar i癟inde...
Yaz覺m覺n ba覺nda g繹zden biraz bahsetmitim, duyu organlar覺n覺n en 繹nemlisi ve kuvvetlisidir g繹z. Omurgal覺larda en gelimi duyu organ覺 olup, insanda m羹kemmellemitir. 繹nemi, hass璽siyeti, 癟eitli darbelerden ve tesirlerden kolayca etkilenebilmesi nedeniyle insan v羹cudunda salam bir mifer i癟ine yerletirilmitir. nde effaf saat cam覺 gibi saydam tabaka (kornea) kullan覺larak g繹z nakli ameliyat覺 ger癟ekletirilse de g繹z羹n tam璽m覺n覺n nakli t覺bben m羹mk羹n deildir.
El. 襤nsan v羹cudunun ve kiinin 繹zelliklerini yans覺tan en 繹nemli organlardan bir tanesidir. Kiinin v羹cut sal覺覺na dikkat edip etmedii, meslei, genel hassasiyet durumu gibi pek癟ok ey ellerinden anla覺labilir. Hem duyu organ覺 hem de ilevsel aract覺r. ok ciddi bilgi birikimi ve tecr羹beye sahip hekim grubu ve olduk癟a spesifik yard覺mc覺 ekipmanlarla nakli m羹mk羹nse de operasyonlardaki baar覺 oran覺 risk alt覺ndad覺r.
Neden anlatt覺m. El emei, g繹z nuru. Bunun fiyat覺, pazarl覺覺 olmaz, fiyat覺 belirlerse elinin emeini, g繹z羹n羹n nurunu veren belirler. creti beenmeyen bakas覺na gider, 3 kuru i癟in gereksiz tart覺mak ustas覺n覺 da 羹zer. Ne gerek var 3 kuru i癟in insan 羹zmeye...
K繹r saat ustas覺na gelince; Prag'da eski ehir meydan覺ndaki saatin ve yap覺mc覺s覺n覺n hikayesi.
-Al覺nt覺 yeniden d羹zenlendi-
Pragta, Eski ehir meydan覺nda ehrin kalbi gibi atan bir saat durmaktad覺r. Naz覺m Hikmetin tan覺m覺yla Hanu Ustan覺n yapt覺覺 ve Prag meydan覺ndaki Saat bu 繹zeliini koruyarak halen kentin en 繹nemli ve en 覺k simgesi olarak g羹n羹m羹ze kadar gelmitir. Bir 癟ok kiiyi zaman i癟inde ge癟miin izlerinde yolculua 癟覺karmakla kalmayan eser , ustas覺n覺n h羹z羹nl羹 hikayesini ge癟miten gelecee ta覺yor.

Meydanda yer alan bu mehur saati, 15.yy sonlar覺nda Charles niversitesinde profes繹r olan Hanu Usta yapm覺t覺r. Amac覺, Kutna Hora ehrindeki Kemikli Kilisede olduu gibi insanlara bir mesaj vermektir. Usta bu 癟al覺mayla yaam覺n anlamland覺r覺p 繹nerilerde bulunman覺n yan覺 s覺ra ge癟icilii ve 繹l羹m羹 ele al覺r.
Usta o vakit bu muazzam saati yapt覺ktan sonra Kral, Hanu Ustan覺n saati baka bir yere de yapmas覺n覺 繹nlemek i癟in onun g繹zlerine mil 癟ektirir. K繹r olan usta bir s羹re sonra intikam almak i癟in kendini saatin mekanizmas覺na b覺rakarak intihar eder. Saatin mekanizmas覺na d羹en bedeniyle saati bozar. Kral b羹t羹n ustalar覺 toplamas覺na ramen saat ancak 50 y覺l kadar sonra baka bir saat ustas覺 onar覺r.

Hanu Ustan覺n saati, G羹nein, D羹nyan覺n ve Ay覺n konumlar覺n覺 g繹steren astronomik bir saattir. Saatin d覺 taraf覺ndaki rakamlar 襤branicedir. Hanu Usta, (saati Eski ehir Meydan覺na yapt覺覺ndan, meydan覺n bir paraleli de Yahudi mahallesi olduundan) Yahudilerin n羹fusunun fazla olduu bir b繹lgede onlara bir jest yapt覺覺 s繹ylenir.
Saatin etraf覺nda 4 tane kukla vard覺r. Bu kuklalar insanlara neleri yapmamalar覺 gerektiini anlat覺r. Soldan en bataki, elindeki aynayla kendine bakar; kendini beenmilii sembolize eder. Onun yan覺ndaki kukla, elinde alt覺n torbas覺 olan cimrilii sembolize eder. Bir yandaki kukla ise iskelettir; yaama kar覺 isteksizlii, sonuncu kukla, elinde mandoline benzer bir m羹zik aleti bulunan ve adam da; gece hayat覺na ve sefahate d羹k羹nl羹羹 anlat覺r. K覺sacas覺 bu kuklalar, kendini beenmi, cimri, yaama kar覺 isteksiz ve sefahate d羹k羹n olmay覺n der.

Saatin alt覺nda da insanlara yapmalar覺 gerekenleri anlatan 4 kukla vard覺r. Bu kuklalar da, bilime, adalete, astronomiye ve eitime 繹nem verme konusunda insanlar覺 uyar覺r. Her saat ba覺, 襤san覺n 12 havarisi de pencerenin 繹n羹nden ge癟erek ufak bir g繹steri yapar. Horozun 繹tmesiyle g繹steri biter.

Prag'dan ge癟en Naz覺m ve kuleli saatin ge癟tii iiri;
P覺ra ehri yald覺zl覺 bir dumand覺r
ve k覺z覺l, kocaman bir elma gibi
Nezval ge癟er taze 癟覺km覺 kabrinden
param par癟a y羹rei de elinde
ve Orhan Veli'yle kar覺la覺rlar
Urumelihisar覺'ndan gelir o
ve telli kavaa benzer Orhan'覺m
y羹recii delik deik onun da.
襤nsanl覺k i癟in 癟arpan y羹rek.
P覺ra yaz覺l覺 bu ilk iiri 26.11.1956 tarihini ta覺r.

air, memleketten uzak,
hasretlerle delik deik,
Eski kentte duruyordu,
meydanl覺kta, yapayaln覺z.
Gotik bir duvar 羹st羹nde
Hanu Ustan覺n saati
on ikiyi vuruyordu.
G羹neli bir g羹ne 繹zlem
***
n羹ndeyim bir vitrinin
b羹t羹n bir d羹nya oyuncak,
kurtlar, ay覺lar, ipirin,
d羹羹p 繹ld羹rmeyen u癟ak,
sar覺 ba cal覺 vapurlar,
otob羹sler p覺r覺l p覺r覺l.
襤stanbul'da bir Memet var
alt覺s覺na bast覺 bu y覺l.
N璽z覺m Hikmet 1958 y覺l覺n覺n 1 May覺s'覺nda da Prag'dad覺r. 28 Nisan'da yazd覺覺 iirde 1 May覺s'覺 覺覺kl覺, bir g羹n olarak d羹羹n羹r, Eski ehrin en kar覺覺k / en dar soka覺nda bile / pencereler kamaacak' diyerek g羹neli bir g羹ne duyduu 繹zlemi dile getirir.
Naz覺m 56-58 y覺llar覺 aras覺nda Pragta yaam覺 bu ehirde vaktini genelikle Slavya Kahvesi'nde ge癟irirmi. Bu kahvenin pencesinden bakt覺覺nda meydan覺n Karak繹y Meydan覺'na 繹n羹nde duran Legil K繹pr羹s羹 ise Galata K繹pr羹s羹ne benziyor olmas覺ndan kaynakland覺覺 s繹ylenir.
---------
襤ini beenerek, 繹zenle, hakk覺yla yapan; sadece al覺nterinin kar覺l覺覺n覺n peindeki t羹m ustalara sayg覺yla.